U kent ze vast wel, ‘make-overprogramma’s’. Mensen met gedateerde kleren of brillen en een slonzig kapsel worden door een stylist onder handen genomen, gaan naar de kapper en krijgen nieuwe kleren en een nieuwe bril met een modieus montuur. Vaak schuilt er achter hun verwaarloosde uiterlijk een verhaal van een moeilijke periode in hun leven, miskenning of ontkenning van zichzelf.

Het ultieme voorbeeld van zo’n programma is Queer Eye (for the Straight Guy). De ‘Fab Five’, vijf overduidelijk homoseksuele stylisten, komen bij mensen langs om hen een make-over te geven. Vaak zijn dat heteroseksuele mannen met niet al te veel oog voor stijl. Het is een hysterisch, over-the-top Amerikaans programma (ik heb geloof ik nog nooit zo vaak mensen in één programma zien ‘huggen’) maar met een zacht randje.

In de aflevering die ik zag gingen de vijf mannen op bezoek bij pastor Noah Hepler, een dominee in een Lutherse kerk in Philadelphia. Een paar jaar geleden kwam hij uit de kast als homoseksueel, nadat hij getrouwd was geweest met een vrouw. Oorspronkelijk kwam hij uit een baptistisch milieu, waar zijn levensstijl werd veroordeeld en beschouwd als iets van de duivel. In Philadelphia probeerde hij een nieuwe start te maken in een meer ruimdenkende omgeving. Zijn gemeenteleden hadden hem opgegeven voor het programma.

Dominee Hepler is een vriendelijke en bescheiden man, geliefd bij zijn gemeenteleden. Hij probeert zo goed en zo kwaad als het gaat herder te zijn in de kleine gemeente, die overduidelijk weinig middelen heeft. Er zitten gaten in de muren en de verf bladdert ervan af. Ook de dominee zelf kan wel een likje verf gebruiken. Hij heeft pluizig haar, een vlassige baard en een bril die al een tijdje niet meer in de mode is. In zijn vrije tijd loopt hij het liefst in een verschoten T-shirt en een werkbroek, een gruwel voor de hippe stylisten.

Het blijkt dat de goedmoedige dominee, nadat hij zich al een aantal jaren openlijk als homoseksueel presenteert, zich nog steeds niet goed raad weet met zijn nieuwe identiteit. In zijn oude milieu werd zijn levensstijl afgewezen en dat gevoel zat nog steeds in hem. Tegelijkertijd twijfelde hij erover of hij niet eerder uit de kast had moeten komen en niet eerst met een vrouw had moeten trouwen.

Na uitgebreide gesprekken met de vijf stylisten kreeg de dominee een nieuw uiterlijk aangemeten. De tondeuse ging over zijn haar, de trimmer door de baard en de bril werd verruild voor lenzen. De werkbroeken gingen naar het Leger des Heils. Ook de kerk zelf kreeg een make-over. De gaten werden gedicht, de muren kregen een nieuwe laag verf en het licht in het gebouw werd zachter. “Oh, my God!”, schreeuwden de gemeenteleden heel Amerikaans uit, toen ze de kerk binnenliepen.

Het mooie van het programma was dat de stylisten niet alleen de dominee iets kwamen brengen maar dat de voorganger ook hen iets bracht. In een speciale dienst voor het 125-jarig jubileum van de kerk probeerde pastor Noah verzoening tot stand te brengen met de mensen die in het verleden gekwetst waren door de kerk en zich hiervan afgekeerd hadden. “Laat mij degene zijn die uit naam van de kerk sorry zegt”, sprak dominee Hepler uit. Deze boodschap was ook bedoeld voor de stylisten.

Na de uitzending dook de dominee op in de media tijdens de Black Lives Matterprotesten, een zwart mondkapje op, geknield voor een rij politieagenten die de demonstranten tegen wilden houden. Hij riep de agenten op met hem te knielen en de gemeenschap te laten zien dat ook zij de dood van de omgekomen George Floyd veroordeelden. Er kwam een mager excuus dat zij het ook niet eens waren met zijn dood. Door de knieën ging ze niet.

Er valt nog veel werk te doen voor de stylisten in Amerika… En voor dominees!

– Tim Smid