Het is woensdagochtend, op dit moment worden de stemmen geteld in Amerika en ik luister naar muziek. Bob Dylan zingt voor mij en ik zing met hem mee: The times they are a-changin’:

“Come senators, congressmen, please heed the call
Don’t stand in the doorway, don’t block up the hall (…)
The battle outside ragin’ will soon shake your windows and rattle your walls
For the times they are a-changin’.“

Het lied raakt mij. Het is een van zijn meest beroemde protestsongs uit de jaren zestig, hij schreef het tegen de achtergrond van de Vietnamoorlog en de strijd tegen racisme. Ik was al jong een fan van Bob Dylan en ben dat altijd gebleven. Er gaan bij mij veel laatjes open nu ik hem weer hoor zingen met zijn nasale stem; zoals de herinnering dat ik op mijn vijftiende zijn muziek voor het eerst draaide, zo noemde je dat toen. Ik had toen een ouderwetse pick-up of platenspeler met een vaak stoffige naald. Mijn oudere zus had mij een cadeau gegeven, een lp ‘Bob Dylan Greatest Hits’. Het is een van de weinige lp’s uit mijn vroegere verzameling die gespaard is gebleven. Bij een verhuizing heb ik in een vlaag van opruimwoede bijna de hele collectie bij het grofvuil gezet, hoe dom kun je zijn en wat een spijt heb ik daar van! Maar Bob Dylan bleef bewaard, gelukkig.

En in deze roerige en spannende tijden zingt hij The times they are a-changin’, op zijn karakteristieke en melancholische wijze. En wat heeft dit rebelse en profetische lied een aanstekelijke werking, het is uitdagend en wekt moed en kracht op. Ik besef hoe verrassend en ook pijnlijk actueel zijn liedtekst is anno 2020.

In crisistijden van verwarring en onzekerheid kan een gevoel van angst of machteloosheid je overvallen, dat de problemen in de wereld onbeheersbaar blijken. En dan weet Dylan mij vanochtend op te porren met zijn lied. Ik hoor een boodschap in de trant van: weiger te geloven dat jij niets kan doen, weiger te geloven dat je met jouw leven en persoon, jou dromen en idealen geen verschil kan maken!

“Come writers and critics who prophesize with your pen
And keep your eyes wide, the chance won’t come again (…)
For the loser now will be later to win
For the times they are a-changin’.“

– Matty Metzlar

Het moet inmiddels al wel tien jaar geleden zijn geweest. Mijn toenmalige vriendin – inmiddels vrouw – en ik stonden op het punt om zondagavond de trein naar Groningen te pakken. Bij het uitzwaaien zei m’n schoonmoeder: “Als je nog met oma belt deze week, vertel dan maar niet dat jullie veel met de trein reizen. Ze begint er de laatste tijd steeds weer over hoeveel ongelukken er gebeuren met de trein.” We knoopten het goed in onze oren voor de eerstvolgende keer dat we belden met oma.

Het duurde nog geen vijf minuten of het thema ‘gevaarlijke treinen’ werd van de andere kant van de lijjn opgeworpen. Ik vermoed dat we iets sussends hebben gezegd in de trant van “Nee hoor oma, we gaan misschien maar één keer per week met de trein, en we zullen heel goed uitkijken.” Je vraagt je af, wat valt er nu uit te kijken met treinreizen?

Behalve dat oma soms een beetje in de war begon te raken, stond de hele dag het NOS Journaal herhalingen uit te zenden. Er was inderdaad iets met een trein gebeurd die week, maar doordat oma dat nieuws waarschijnlijk tien keer op een dag hoorde werd het item voor haar opgeblazen tot gigantische proporties.

Nu kun je denken: oude vrouw, lichtelijk verward, kleine wereld, enzovoort. Toch denk ik dat er iets gebeurde met oma, waar wij in deze tijd ook last van kunnen hebben: het bombardement van nieuwsitems over corona, waardoor het thema misschien nog wel groter wordt dan dat het al is.

Een bekende Zweedse meubelgigant heeft al tijden de leus ‘Aandacht maakt alles mooier’. Ja, denk ik dan, als het mooie dingen zijn wel ja. Maar aandacht maakt ook dingen lelijker. Soms, als je goed gaat kijken zie je pas hoe rot de dingen echt zijn. Oftewel: aandacht maakt dingen vooral groter. Dat gaat denk ik ook zeker op voor corona. Hoe meer je erover leest, hoe groter het wordt. En je vraagt je af, kun je het ook te groot en allesbepalend laten worden in je leven, zodat dat de aandacht voor allerlei andere dingen, die er toch ook toe doen, weg wordt gedrukt?

Je kunt je aandacht maar één keer uitgeven. Ik geloof dat deze tijd vraagt dat we bewust zelf beslissen waar we onze aandacht aan geven. Dat is op zich al een hele opgave in deze tijd. Extra reden om er bewust van te zijn.

Kent u Rik Torfs? Rik maak je de kop niet gek. Rik is een Belg, een trotse katholiek en een professor in Leuven. Rik heeft denk ik veel verstand van levenskunst, de kunst hoe je je dagen gelukkig en zinvol doorkomt. Professor Torfs stuurde afgelopen week een berichtje de wereld in: ‘De beste manier om de lockdown door te komen: informeer u elke dag kort, maar laat u niet meeslepen door de sombere, emotionele sfeer in de media. Lees een boek, denk aan anderen, maak een wandeling, leid uw eigen leven.‘

Ik heb me voorgenomen om wat meer regie te nemen over mijn aandacht. Minder TV/krant/internet. Meer naar buiten en vaker een boek. Het lijkt mij een veelbelovend medicijn als de dagen korter worden.

– Arjen Zijderveld

Begin oktober reizen mijn vriendin en ik van het hoge noorden naar het uiterste zuiden van Nederland, we genieten van een lang weekend in Zuid-Limburg. Wat een prachtig wandelgebied is dat, het heuvellandschap en de vakwerkhuizen geven je direct een ‘buitenland-gevoel’.

Maastricht bezoeken wij op de zondagochtend, lekker rustig nog. De stadswandeling brengt ons in de Onze-Lieve-Vrouwekerk of ‘De Slevrouwe’ zoals men in Mestreech zegt. Het is een prachtige sfeervolle Romaanse kerk waar alle bezoekers stilstaan en een kaarsje branden bij het fraaie uit hout gesneden beeld van Maria Sterre der Zee. Maar mijn aandacht wordt nog meer getrokken naar het beeld dat direct bij binnenkomst in een nis staat, de heilige Christophorus, ‘Christusdrager’ betekent zijn naam, beschermheilige van de pelgrims en reizigers. Hij is één van mijn favoriete heiligen.

Een middeleeuwse legende vertelt over hem dat hij groot en sterk was als een reus, zijn naam was Reprobus, hij had het verlangen om de machtigste vorst op aarde te zoeken en te dienen. Maar op zijn zoektocht wordt hij keer op keer teleurgesteld. Dan ontmoet hij een oude kluizenaar die hem raad geeft: “Jij bent groot en sterk, ga bij die wilde, gevaarlijke rivier wonen en draag de reizigers veilig naar de overkant. En wacht ondertussen en heb geduld… wie mensen helpt, zal de machtigste koning vinden.”

Vele jaren is Reprobus een veerman zonder boot, hij is zelf een levende brug tussen beide oevers; met zijn staf als ondersteuning draagt hij vele mensen op zijn rug door het water naar de overkant. Hij is een levende verbinding geworden en leert zo wat verbondenheid betekent en dienstbaarheid.

Dan klinkt er in een nacht de stem van een kind, tot driemaal toe roept het en vraagt om overgezet te worden. Dat lijkt een gemakkelijke klus, maar met iedere stap die de reus Reprobus zet wordt het kind zwaarder, zo zwaar dat hij dreigt te bezwijken. Met enorme krachtsinspanning weet hij de andere oever te bereiken. Dan pas openbaart het kind zich als Christus: “Verwonder je niet dat ik zo zwaar weeg, want ik draag de last van de wereld… jij hebt in je arbeid bij de rivier mij gediend.” Het kind doopt hem in het water van de rivier en schenkt hem een nieuwe naam: Christophorus.

Ik vind het een ontroerende en troostende legende die iets uitbeeldt van onze eigen levensweg. Voor mij spiegelt Christophorus ook welke zuigkracht er uitgaat van datgene wat het sterkste en machtigste lijkt op aarde, een dwaalweg die ontmaskerd wordt door zijn ontmoeting met Christus. Wanneer hij het kind op zijn schouders neemt, is hij een Christusdrager geworden, een beeld dat ik verbind met Lied 601 (liedtekst van Huub Oosterhuis):

Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen
of ergens al de wereld daagt
waar mensen waardig leven mogen
en elk zijn naam in vrede draagt.

– Matty Metzlar