Epifanie is het feest van de Verschijning van de Heer in onze wereld. Als we ons in de tijd die volgt op het kerstfeest laten leiden door de thematiek van Epifanie, dan is het gebruikelijk dat we in de eerste Martinidienst na kerst het verhaal van de Wijzen uit het Oosten horen. Zo ook ditmaal op zondag 12 januari, maar dat is nog niet alles. Er waren niet alleen de “drie koningen” (die volgens een later ontstane traditie bekend zijn geworden als Balthasar, Caspar en Melchior); de Bijbel staat vol van verhalen waarin ook andere koningen een rol spelen, daaronder eveneens koningen van volkeren die tegenstander van het volk Israël waren. En er waren waarzeggers, helderzienden zo je wilt, die boodschappen van de hemelse God kwamen overbrengen. Laten we ons eens verdiepen in de persoon van Bileam.

Bileam komt al vroeg in de Bijbel voor, in het boek Numeri. Hij is afkomstig uit het gebied bij de Eufraat, het oude Mesopotamië, en je zou hem één van de eerste Wijzen uit het Oosten kunnen noemen. Hij hield zijn ogen open voor wat in de toekomst zichtbaar zou worden, een ster die uit Jakob (Israël) zou oprijzen, en ook zijn oren om het Woord van God te horen en Zijn bedoelingen bekend te maken. Hij wordt uitgenodigd door Balak, koning van het vijandige volk der Moabieten, en Balak stelt Bileam kostbare geschenken in het vooruitzicht. Maar daar zit een kwade bedoeling achter: Balak ziet het volk Israël als bedreiging en hij wil dat Bileam een vloek uitspreekt over Israël. Geen vervloeking van Israël, dan ook geen geschenken! Maar het draait helemaal anders uit: Bileam is trouw aan Gods Woord en spreekt over Israël juist een zegening uit.

In het Evangelie van Mattheüs nodigt koning Herodes de drie Magiërs uit de Oriënt ook uit met een dubieuze bijbedoeling. Balthasar, Caspar en Melchior hadden een ster gezien die verwees naar het bijzondere kind dat in de kerstnacht in Bethlehem geboren was, en waren naar dat kind op reis gegaan om het eer te bewijzen en met geschenken te overladen. Herodes beweerde het kind ook te willen eren, en hoopte van de Drie Wijzen belangrijke informatie te krijgen. Maar omdat Herodes er eigenlijk op uit was het Christuskind uit de weg te ruimen, deden de Wijzen er verstandig aan niet langs Herodes maar via een omweg terug naar hun land van herkomst te reizen. En we kennen de gelukkige afloop van dat verhaal: Maria vluchtte met partner Jozef en zoon Jezus per ezel naar Egypte, en zo bleef het kerstkind de vloek van koning Herodes bespaard.

Wellicht zijn er nog meer parallellen te ontdekken tussen het verhaal van Bileam en dat van de Wijzen. We gaan ernaar op zoek in de Martinidienst van zondag 12 januari 2025, een viering met als voorganger Arlette Toornstra, organiste Elena Fabris, en met medewerking van de Cantores Sancti Martini onder leiding van Leo van Noppen. Hartelijk welkom!

► Download hier alvast de liturgie.

► De viering wordt zondagochtend vanaf 11:30 uur live gestreamd via het Kerkdienst-gemist kanaal van de Protestantse Wijkgemeente, en ook na afloop kun je de dienst daar terugkijken.

De bestemming van de diaconale collecte is deze week Vrienden van De Ebbingepoort, de uitgangscollecte is voor de instandhouding van de Martinidiensten. Om hieraan bij te dragen kun je de QR-codes gebruiken, die je vindt in de liturgie op pagina 17.