Waar vriendschap en liefde is, daar is God. Of in het Latijn, zoals in het bekende Taizé-lied: Ubi caritas et amor, Deus ibi est. De opdracht om als vrienden elkaar lief te hebben klinkt door in de boodschap van zowel de briefschrijver als de evangelist Johannes.
Weet je van harte uitgenodigd om online mee te vieren met de Martinidienst van zondag 9 mei. Voorganger in deze dienst is Ynte de Groot. Met orgelmuziek van Eeuwe Zijlstra en de zangstem van Maarten van Damme.
► We hebben deze viering op zondag 9 mei 2021 vanaf 11:30 uur live uitgezonden via het Youtube-kanaal Martinidiensten. Terugkijken van de livestream kan via deze link. Als op enig moment deze video niet meer publiek beschikbaar is, kan nog tot enkele weken na de dienst de geluidsopname (MP3) worden teruggeluisterd via deze link.
Collecte: Allen die deze viering online meekijken (via de livestream of achteraf), worden van harte uitgenodigd bij te dragen aan de collecte. Dat kan door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Agrarisch Natuurfonds Fryslân (Red de weidevogel)”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.
Op de afbeelding staat een gedenkteken met de titel “Het verstoorde leven” van kunstenaar Arno Kramer. Je ziet een schuin oplopende geometrische figuur met een diepe kloof in de vorm van een bliksemschicht die de betonnen sculptuur in tweeën splijt. De gebroken steen verbeeldt het verstoorde leven van de Joodse slachtoffers van de holocaust. Het kunstwerk staat op de oever van de IJssel in Deventer, de stad waar de joodse studente Etty Hillesum is opgegroeid. Het monument is ook naar haar vernoemd, zij schreef in de Tweede Wereldoorlog dagboeknotities die bewaard zijn gebleven en in 1981 gepubliceerd onder de titel “Het verstoorde leven”. De kunstenaar heeft een citaat van haar gebeiteld in de steen: ‘Men zou een pleister op vele wonden willen zijn’.
Monument “Het verstoorde leven” van kunstenaar en dichter Arno Kramer, geplaatst in Deventer, waar Etty Hillesum van haar 10e tot haar 18e woonde.
Etty Hillesum begint met schrijven als ze 27 jaar oud is, maart 1941, ze studeert in Amsterdam. Het net sluit zich steeds nauwer rond de Joodse bevolking, razzia’s en deportaties zijn aan de orde van de dag. Etty is er geestelijk slecht aan toe, is somber en worstelt met gevoelens van minderwaardigheid en gebrek aan zelfvertrouwen, met levensangst. Zij zoekt hulp en vindt die in de persoon van Julius Spier, hij wordt haar geestelijk begeleider en geliefde. Hij adviseert haar om te gaan schrijven. Onder de hoogspanning van de oorlog, met de dood voor ogen, maakt zij een opmerkelijke ontwikkeling en geestelijke bloei door. Er groeit in haar een krachtig geloof, een vertrouwen dat zij weet te bewaren ook in die barre oorlogstijd. Haar dagboek breekt af in 1943, na een verblijf in kamp Westerbork wordt zij samen met haar familie gedeporteerd naar Auschwitz en sterft in november.
Vandaag gedenken wij alle slachtoffers van die oorlog, en beseffen we weer hoe kostbaar het leven in vrede en vrijheid is. En we beseffen ook dat gedenken verder reikt dan herinneren en benoemen wat er is gebeurd, zeggen ‘dit nooit meer’ en ‘opdat wij niet vergeten’. Gedenken vraagt ook om alertheid en verandering en verzet. In onze samenleving steekt steeds weer antisemitisme de kop op en is discriminatie op grond van kleur, geloof, seksuele voorkeur en sekse, bepaald niet verdwenen. De dichteres Ankie Peypers verwoordt het indringend in ‘De vrijheid kwam in het voorjaar’.
De vrijheid kwam in het voorjaar de vrijheid komt in het voorjaar kijk maar we vieren haar
ze kwam kapot en in tranen ze had oorlog onder de leden je kon niet geloven dat komt ze te boven haar lauwerkrans was voor doden
maar ze vroeg ons haar door te geven ik lig in jullie handen, zei ze wees niet stil, zoals ik niet stil was denk niet dat het onmogelijk is denk dat het onmogelijk is, maar doe het
neem me mee naar waar ik niet ben neem me mee, zegt ze laat me leven
Afgelopen week lazen we bij het GSp het essay voor de maand van de filosofie, Vuurduin, geschreven door filosoof Eva Meijer. Ze vertelt hoe ze voor het schrijven van het essay een week op Vlieland verblijft, het vakantie-eiland van haar jeugd. Daar treft ze een eiland aan dat veranderd is. ‘Ik kan de zeepokken niet vinden’ (ik had daar ook nog nooit over gehoord), zo begint het essay.
Meijer stelt de vraag of er in tijden van klimaatverandering en verdwijnende ecosystemen alleen maar sprake is van verlies, of dat we er ook iets tegenover kunnen stellen. Een van de dingen die zij er tegenover stelt is boosheid. Dat is het fraaie van het genre van het essay, je hoeft je als schrijver niet in te houden.
Waar is de filosoof boos over? Ze is boos over de industriële manier waarop we met dieren omgaan, alsof het levenloze grondstoffen zijn. Ze is boos dat mensen zo gemakkelijk hun gezicht afkeren of mensen die onze omgang met de planeet bevragen ‘tuttutten’. Ze is boos over het verlies van eeuwenoude bossen door houtkap, vervuiling van de planeet en de nonchalance van de mens. Tot slot is ze teleurgesteld in de ervaring dat de emotie boosheid vaak belachelijk wordt gemaakt.
Ik denk inderdaad dat boosheid een slechte naam heeft. Het is een ‘negatieve’ emotie, geassocieerd met relschoppers, geweld, agressie, labiele Kamerleden, jengelige kinderen of onmachtige ouders. Toch denk ik dat Meijer iets belangrijks te pakken heeft wanneer ze stil staat bij haar eigen boosheid. Boosheid heeft een sterke signaalfunctie: het kan duiden op een angst die sluimert en nog niet benoemd is, of duiden op rouw. Zowel angst over de gevolgen die ons staan te wachten als rouw over het verlies van een wereld die verdwijnt kunnen een reden voor boosheid en woede zijn.
In de christelijke traditie kennen we zoiets als heilige woede. Woede over onrecht. Het is dan de kunst om de woede niet bezit van je te laten nemen, of om je woede op je omgeving af te reageren. Heilige woede is je woede heiligen. Je doet dat door je te blijven opwinden over alles wat er niet goed gaat zonder dat je ziel er onder gaat lijden. Ik denk dat hier duidelijk wordt waarom het gebed zo’n centrale plaats heeft in het christelijke leven. Het is het ventiel waardoor de opgebouwde boosheid kan ontsnappen.
Door te letten op woede van mensen, kunnen we misschien ook meer oog krijgen voor hun angst of verdriet. In plaats van te denken, ‘wat een naar persoon’, kunnen we ook zeggen, wat gaat hem of haar nu zo ter harte? Wat dreigt iemand te verliezen, of wat heeft iemand al verloren?
Eva Meijer idealiseert de
boosheid ook niet. Naast dat het ons de ogen kan openen voor wat we echt
geloven, kan het ook onze blik vertroebelen. Ook hierin lijkt boosheid op
verdriet. C.S. Lewis schreef het al, het is moeilijk scherp zien met ogen die
gevuld zijn met tranen. Daarom moeten de tranen ook weer worden afgewist. Wij
troosten elkaar in tijden van verdriet, zou het ook kunnen in tijden van woede?
Of moeten we de heilige woede in elkaar juist aanwakkeren?
“Ik ben de ware wijnstok, en mijn Vader is de wijnbouwer”, zo luidt Jezus’ boodschap aan zijn leerlingen in het Johannesevangelie, hoofdstuk 15. Hij vergelijkt zijn leerlingen met wijnranken, en als die geënt zijn en blijven op deze ware wijnstok staat dat garant voor een vruchtbaar leven.
Deze boodschap wordt verder thematisch uitgewerkt in de Martinidienst van zondag 2 mei. Een viering die oorspronkelijk als Engelstalige Morning Prayer gepland stond, maar die grotendeels in het Nederlands wordt gehouden, met enkele herkenbare liturgische elementen van het morgengebed en ook enkele Engelstalige liederen. De zang wordt verzorgd door Joke Bulthuis en Ton Tromp, op het orgel speelt Eeuwe Zijlstra, en voorganger is Rudolf Oosterdijk.
► We hebben deze viering op zondag 2 mei 2021 vanaf 11:30 uur live uitgezonden via het Youtube-kanaal Martinidiensten. Terugkijken van de livestream kan via deze link. Als op enig moment deze video niet meer publiek beschikbaar is, kan nog tot enkele weken na de dienst de geluidsopname (MP3) worden teruggeluisterd via deze link.
Collecte: Allen die deze viering online meekijken (via de livestream of achteraf), worden van harte uitgenodigd bij te dragen aan de collecte. Dat kan door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Heel Groningen Helpt”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.
Was ik een schaap, was hij mijn herder. Was ik een schaap, bracht hij mij verder. Hij wist waar groen grasland was en fris helder water.
Zo begint Psalm 23 (traditioneel bekend als “De Heer is mijn herder”) in de poëtische, zeer eigentijdse bewerking van Karel Eykman. Deze versie van de psalm, uit Eykmans bundel Een knipoog van u zou al helpen (2013) lezen we in zijn geheel in de Martinidienst van zondag 25 april, en aangevuld met de Evangelielezing uit Johannes 10 (“Ik ben de Goede Herder”) bepaalt deze het thema van de viering.
Voorganger in deze dienst is Matty Metzlar. Met orgelspel van Jan de Roos, zal Dorine Wijmenga de zangpartijen voor haar rekening nemen.
► We hebben deze viering op zondag 25 april 2021 vanaf 11:30 uur live uitgezonden via het Youtube-kanaal Martinidiensten. Terugkijken van de livestream kan via deze link. Als op enig moment deze video niet meer publiek beschikbaar is, kan nog tot enkele weken na de dienst de geluidsopname (MP3) worden teruggeluisterd via deze link.
Collecte: Allen die deze viering online meekijken (via de livestream of achteraf), worden van harte uitgenodigd bij te dragen aan de collecte. Dat kan door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Lutje Geluk”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.
Ik ben een midzomernachtskind en dat was een passend geboortemoment voor mij want ik heb de zon meer nodig dan de meeste mensen. Ik vrees dat die vriend van mij in Florida wiens celraam al zolang niet gewassen is dat hij niet kan zien wat voor weer het buiten de gevangenis is, wel aan mijn mails kan lezen of de zon in Groningen schijnt. Hij herinnerde me er vorige week aan dat ik mijn lichtlamp aan kon zetten en inderdaad: het was grijs, koud en mijn gedachten werden donker.
Deze week was alles lichter en makkelijker. Zoals altijd in het voorjaar. Wanneer de zon verdwijnt, moet ik werken voor mijn geestelijke gezondheid. Lichtlamp aan, meer bewegen, extra vitamine D, zegeningen tellen.
Ik doe het iets meer over the top dan de meeste mensen vermoed ik maar ik ben de enige niet in dit land op wie het grijs zwaar drukt. Het treft me regelmatig hoe veel Nederlandse kerkliederen en teksten over licht gaan: Licht dat me aanstoot in de morgen, een levende lichtende God, licht dat vol van zegen is. We zingen het vol overgave en als we geluk hebben, stroomt het licht door het kerkraam naar binnen en veel van ons ervaren dat iedere zondag weer als een knipoog van de eeuwige. (Terzijde – ik zwom vanochtend in de stralende zon, merkt u het? Ik doe hier zomaar of we gewoon binnenkort weer, alsof het niks is, in de kerk naar de kerk gaan.)
Licht is een bijbels thema, natuurlijk. Maar ik verwacht eigenlijk dat kerken in Afrika de nadruk wellicht wat meer leggen op al die verhalen over woestijnen en bronnen en klaterend water. Waar wij ook over zingen maar dat is niet een beeld dat ik voel tot in mijn haarvaten. Ooit vertelde een Eritrese puber mij over haar verbazing in haar eerste Nederlandse lente. Ze woonde aan het Noorderplantsoen dus ze had een eersteklas uitzicht op onze gekkigheid. “Als de zon komt, worden jullie echt helemaal raar Marieke. Alles verandert. Iedereen is buiten, iedereen lacht. Jullie gedragen je zoals wij soms doen als het regent! Vorig jaar snapte ik er niks van. Nu was ik hier in november en begin ik het te begrijpen…”
Licht is in dit land niet vanzelfsprekend. Licht is in dit leven niet vanzelfsprekend. Licht draagt je door de dagen…
Ik ben op zoek naar een mooie zin of een schitterende gedachten om dit verhaal mooi rond te krijgen. Ik kan het niet zo vinden, merk ik. Het thema is te groot. Wat het licht buiten met me doet dat krijg ik nog wel uitgelegd geloof ik.
Maar wat het Licht in mij met me doet is geen afgehecht verhaal en zal dat in dit leven wel niet worden ook. Vandaag schijnt de zon dus vandaag kan ik dat wel hebben.
Denk even terug aan hoe het ging in de aanloop naar de gebeurtenissen van Goede Vrijdag. Petrus had Jezus bezworen dat hij hem niet drie keer zou verloochenen, echt niet, maar bij het kraaien van de haan besefte Petrus dat het toch anders gelopen was, dat Jezus toch gelijk had met wat hij had voorzegd. Nu is het Pasen geweest, en is de opgestane Heer verschenen aan zijn leerlingen. En dan stelt Jezus tot driemaal toe aan Petrus de vraag of Petrus hem liefheeft, meer dan de andere discipelen Jezus liefhebben. Telkens als Petrus op die vraag bevestigend antwoordt, geeft Jezus hem als opdracht mee: “Weid mijn schapen”.
Vier met ons mee de Martinidienst van zondag 18 april, waarin Hilde Boekeloo zal voorgaan en waarin Joke Bulthuis en Ton Tromp de zangpartijen voor hun rekening nemen, met Jan de Roos als organist.
► We hebben deze viering op zondag 18 april 2021 vanaf 11:30 uur live uitgezonden via het Youtube-kanaal Martinidiensten. Terugkijken van de livestream kan via deze link. Als op enig moment deze video niet meer publiek beschikbaar is, kan nog tot enkele weken na de dienst de geluidsopname (MP3) worden teruggeluisterd via deze link.
Collecte: Allen die deze viering online meekijken (via de livestream of achteraf), worden van harte uitgenodigd bij te dragen aan de collecte. Dat kan door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Ziekenhuis + school in Malawi”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.
Pasen is alweer voorbij, zou je misschien denken, maar niets is minder waar. Welbeschouwd is het nog de hele week Pasen, en op zondag 11 april sluiten we het Paasfeest pas echt af. Deze zondag heet daarom ook wel “Beloken Pasen”; het oud-nederlandse woord beluiken betekent besluiten. Een andere naam voor deze zondag is “Quasimodo Geniti”, dat wil zeggen “als nieuwgeboren kinderen”, verwijzend naar de in de paasnacht gedoopten die een week lang in blinkend wit gekleed waren en op deze zondag na Pasen hun witte kleding afleggen.
De ongelovige Thomas, van de Franse schilder Michel Ciry
Uit het Evangelie van Johannes lezen we over de leerlingen van Jezus, die in een huis bij elkaar gekomen zijn en – na alles wat er met Pasen is gebeurd – uit angst voor de Joden alle deuren op slot gedaan hebben. Dan komt Jezus in hun midden staan en brengt hun een vredesgroet. Eén van de leerlingen, Thomas, is niet aanwezig bij de rest van de groep en hoort pas later over deze verschijning van de opgestane Messias. Thomas vindt het maar moeilijk te geloven en krijgt een herkansing…
In deze dienst op zondag 11 april gaat Arlette Toornstra voor en bespeelt Eeuwe Zijlstra het orgel. Lies Hoexum werkt mee vanuit de Werkgroep Martinidiensten en neemt ook de zangpartijen voor haar rekening.
► We hebben deze viering op zondag 11 april 2021 vanaf 11:30 uur live uitgezonden via het Youtube-kanaal Martinidiensten. Terugkijken van de livestream kan via deze link. Als op enig moment deze video niet meer publiek beschikbaar is, kan nog tot enkele weken na de dienst de geluidsopname (MP3) worden teruggeluisterd via deze link.
Collecte: Allen die deze viering online meekijken (via de livestream of achteraf), worden van harte uitgenodigd bij te dragen aan de collecte. Dat kan door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Stichting Urgente Noden (SUN)”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.
Sometimes it snows in April (Zo af en toe valt er sneeuw in April). Het is een nummer van Prince dat ik gister maar weer eens opzette. Het leek me wel toepasselijk. Begin april kan het weer alle kanten op. Dat weet ik goed, ik ben namelijk jarig begin april. Mijn verjaardagsfeestjes als kind konden dan ook alle kanten op: zwemmen in het Veluwemeer, of binnen iets in elkaar knutselen omdat het gutst van de regen.
Voor Prince is sneeuw in april een beeld dat de mooie zachte lentetijd ook guur, nat en koud kan zijn. Ik heb er een iets ander gevoel bij. Voor mijn gevoel past het goed bij het feest van de opstanding. De veel te vroeg overleden gospelartiest Keith Green zit met zijn lied ‘Summersnow’ wat meer op die lijn: sneeuw in de zomer, je verwacht het niet, maar het ligt er toch maar even.
Pasen is het feest van het verhaal dat doorgaat. Het feest van het onverwachte en ongedachte dat tóch is gebeurd en daarmee mogelijk bleek. In die zin is een witte Pasen misschien nog wel mooier dan een witte kerst.
Nederlanders kletsen graag over het weer. Ik heb me laten vertellen dat dat komt omdat het weer het enige is dat we, in ons collectieve beleving, niet in de vingers hebben. ‘God schiep de wereld en de Nederlanders Nederland’. Kan wel zo zijn, maar we zijn en blijven ten diepste kinderen die verrast willen worden. En daarom fascineert het weer ons mateloos. Ik heb geen idee hoe je moet toetsten of dit idee waar is, maar ik vind de gedachte buitengewoon sympathiek.
Ik heb me voorgenomen, als ik weer eens word verrast door het weer, wanneer ik een nat pak krijg, of juist opeens in het zonnetje op m’n balkon kan zitten, ik dit als een klein paasgebeuren wil zien. Als een onverwachte gebeurtenis, wat eraan herinnert dat verhalen nooit zomaar stuk lopen. Dat onze levens niet vastliggen in een film die as we speak wordt vertoond. We kunnen échte keuzes maken, hopen is nooit onzin en de dingen kunnen altijd anders gaan dan dat je verwacht.
U kent vast wel de uitdrukking: ‘Wie moppert op het weer, moppert op de Heer.’ Ik wil er één aan toevoegen. ‘In de wisselvalligheid van het weer, zien we de verrassing van de Heer.’
Leven wordt opnieuw geboren, witte bloesem aan de bomen. (uit het gedicht “Zie de aarde wordt weer wakker” van Marijke de Bruijne)
Na de indringende gebeurtenissen waar we in de paascyclus bij stilgestaan hebben, het laatste avondmaal van Jezus met zijn leerlingen op Witte Donderdag, de kruisiging op Goede Vrijdag, de stilte van de zaterdag en aan het eind daarvan de Paaswake met de duisternis die werd doorbroken door het licht van de nieuwe paaskaars, vieren we op zondagochtend het feest van Pasen. Het feest van de opstanding van Christus, waarop de goede boodschap verspreid mag worden dat de dood Hem niet definitief in zijn macht heeft gekregen, dat nieuw leven telkens weer mogelijk is. In het Paasevangelie uit Johannes 20 is het Maria Magdalena die als eerste een ontmoeting heeft met de opgestane Heer.
Jan de Roos (orgel) en Inge Muntendam (viool)
De dienst van Paasmorgen, zondag 4 april, waarin Matty Metzlar voorgaat, krijgt een extra feestelijk tintje door de muziek en de zang. De Dutch Choral Singers, die we kennen van de Engelstalige Morning Prayers, komen met een afvaardiging van vier koorleden onder leiding van dirigent Henk de Vries. De in deze viering gezongen liederen zijn deels Nederlands- en deels Engelstalig. Naast organist Jan de Roos zal ook violiste Inge Muntendam haar medewerking verlenen, zo horen we onder meer muziek van J.S. Bach en G.F. Händel, door organist en violiste samen ten gehore gebracht.
Bij de paaskaarsen 2021:
beperkt in onze vrijheid zitten we vast als achter tralies gekortwiekt onzeker over wat is en nog kan komen
en toch in het diepst van ons wezen groeit, als in donkere aarde, een sprankje reikend naar licht dat onstuitbaar tot bloei wil komen dwars door alles heen hoop
► We hebben deze viering op zondag 4 april 2021 vanaf 11:30 uur live uitgezonden via het Youtube-kanaal Martinidiensten. Terugkijken van de livestream kan via deze link. Er is dit keer geen aparte geluidsopname (MP3) gemaakt.
Collecte: Allen die deze viering online meekijken (via de livestream of achteraf), worden van harte uitgenodigd bij te dragen aan de collecte. Dat kan door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Voedselbank Groningen”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.
