Begin oktober reizen mijn vriendin en ik van het hoge noorden naar het uiterste zuiden van Nederland, we genieten van een lang weekend in Zuid-Limburg. Wat een prachtig wandelgebied is dat, het heuvellandschap en de vakwerkhuizen geven je direct een ‘buitenland-gevoel’.

Maastricht bezoeken wij op de zondagochtend, lekker rustig nog. De stadswandeling brengt ons in de Onze-Lieve-Vrouwekerk of ‘De Slevrouwe’ zoals men in Mestreech zegt. Het is een prachtige sfeervolle Romaanse kerk waar alle bezoekers stilstaan en een kaarsje branden bij het fraaie uit hout gesneden beeld van Maria Sterre der Zee. Maar mijn aandacht wordt nog meer getrokken naar het beeld dat direct bij binnenkomst in een nis staat, de heilige Christophorus, ‘Christusdrager’ betekent zijn naam, beschermheilige van de pelgrims en reizigers. Hij is één van mijn favoriete heiligen.

Een middeleeuwse legende vertelt over hem dat hij groot en sterk was als een reus, zijn naam was Reprobus, hij had het verlangen om de machtigste vorst op aarde te zoeken en te dienen. Maar op zijn zoektocht wordt hij keer op keer teleurgesteld. Dan ontmoet hij een oude kluizenaar die hem raad geeft: “Jij bent groot en sterk, ga bij die wilde, gevaarlijke rivier wonen en draag de reizigers veilig naar de overkant. En wacht ondertussen en heb geduld… wie mensen helpt, zal de machtigste koning vinden.”

Vele jaren is Reprobus een veerman zonder boot, hij is zelf een levende brug tussen beide oevers; met zijn staf als ondersteuning draagt hij vele mensen op zijn rug door het water naar de overkant. Hij is een levende verbinding geworden en leert zo wat verbondenheid betekent en dienstbaarheid.

Dan klinkt er in een nacht de stem van een kind, tot driemaal toe roept het en vraagt om overgezet te worden. Dat lijkt een gemakkelijke klus, maar met iedere stap die de reus Reprobus zet wordt het kind zwaarder, zo zwaar dat hij dreigt te bezwijken. Met enorme krachtsinspanning weet hij de andere oever te bereiken. Dan pas openbaart het kind zich als Christus: “Verwonder je niet dat ik zo zwaar weeg, want ik draag de last van de wereld… jij hebt in je arbeid bij de rivier mij gediend.” Het kind doopt hem in het water van de rivier en schenkt hem een nieuwe naam: Christophorus.

Ik vind het een ontroerende en troostende legende die iets uitbeeldt van onze eigen levensweg. Voor mij spiegelt Christophorus ook welke zuigkracht er uitgaat van datgene wat het sterkste en machtigste lijkt op aarde, een dwaalweg die ontmaskerd wordt door zijn ontmoeting met Christus. Wanneer hij het kind op zijn schouders neemt, is hij een Christusdrager geworden, een beeld dat ik verbind met Lied 601 (liedtekst van Huub Oosterhuis):

Licht, kind in mij, kijk uit mijn ogen
of ergens al de wereld daagt
waar mensen waardig leven mogen
en elk zijn naam in vrede draagt.

– Matty Metzlar

Op donderdagavond heb ik mijn wekelijkse verzetje: ik doe een cursus theatermaken bij Vrijdag, het vroegere Kunstencentrum. Even achter de laptop vandaan, op de fiets door het Noorderplantsoen naar het Prinsentheater. Ik houd mijn hart vast hoe lang dit nog kan maar tot nu toe gaat het gewoon door. In de eerste twee lessen ging het over inspiratie, in les drie en vier stond het gebruik van de ruimte centraal.

De opdracht van de vorige les was om één groot ding mee te nemen of veel van iets kleins. Ik haalde mijn oude smurfenverzameling van de zolder en in overleg met mijn medecursisten werden de blauwe wezentjes het onderwerp van een talkshow, waarin een voorstander en een tegenstander van de smurfen elkaar naar het leven stonden. The black-lives-matterdiscussie werd een blue lives matter. De discussie eindigde met twee tegenstanders die elkaar met smurfen bekogelden. Een andere cursist vertelde heel poëtisch met een oude wereldbol voor zich in welke landen ze allemaal geweest was en welke plekken nog op haar verlanglijstje stonden. Duitsland was nog verdeeld in een westelijk en oostelijk deel, de Sovjetunie bestond nog en Tsjechoslowakije was nog één land. Door de jaren heen was een eiland van de wereldbol verdwenen en Argentinië uitgeveegd… Een ander duo had van lucifers en waxinelichtjes allemaal spelletjes gemaakt: een sjoelbak, tafelvoetbal, Triviant (het waxinelichtje was in partjes gebroken) en een toren van lucifers.

Na zo’n avond ga ik voldaan naar huis, enthousiast over zoveel creativiteit. De cursus laat je op een andere manier naar dingen kijken: met een paar stoelen, een tafel en een paar zakjes chips ontstaat al een scène, een stapel stoelen leidt tot een stoelendans. Door voorwerpen uit hun context te halen en in een andere omgeving te plaatsen ontstaat een andere blik op de werkelijkheid.

Zo zag ik ook de kindervoorstelling ‘Vaar mee op de Ark van Noach’ in de Nieuwe Kerk. Kinderen mochten zich verkleden als hun lievelingsdier en hun knuffel meenemen, die meevoer in de ark. De kerk werd een schip, een ouderling met een gieter werd Noach, getrommel op de banken werd een regenbui. Het toneelspel werd ondersteund door animaties op een groot scherm. Kinderen keken met open mond toe.

In de loop der jaren heb ik al de gekste rollen gespeeld: van baby tot overspelige echtgenoot, van buikspreekpop tot generaal. In een voorstelling in het kerkje van Woltersum brachten we twee vroeg overleden kinderen weer tot leven en in een andere voorstelling vertolkte ik als alter ego de ware gevoelens en gedachten van een overspelige man. Theater biedt de mogelijkheid om even in de huid van een ander te kruipen en uit het alledaagse leven te stappen. Vooral in coronatijd, waar weinig kan en er door het thuiswerken weinig interactie is, is het verfrissend om je zinnen te blijven verzetten. Spelen verruimt je geest.

– Tim Smid

“Wat vond je leuk toen je een kind was”, vroeg iemand me ooit toen ik als begin veertiger weer eens wanhopig op zoek was naar wat ik wilde met mijn leven. Het is een interessante vraag en ik leef gelukkig al een leven dat vrij dicht bij mijn jeugd gebleven is. Ik struin elke dag met mijn hond door de natuur, ik schrijf nog steeds brieven en verhaaltjes, er is altijd een boek, alle Marie Kondo boeken ten spijt verzamel ik nog steeds en ik speel nog steeds vadertje en moedertje al is dat al 18 jaar niet meer ‘doe alsof’ maar ‘voor het echie’.

Toen, een half jaar geleden alweer, corona ons leven overhoopgooide, had ik dus niet zo veel aan de tips om corona te overleven. Ik wandelde al iedere dag. Ik bakte maar wat vaker brood, las iets minder dystopische jeugdboeken en iets meer: ‘alles komt goed boeken’ van Ierse schrijfsters. Langzaamaan ging ik wel steeds vaker zuchten. Zeker toen het in augustus doordrong dat we hier niet zomaar weer mee klaar zouden zijn.

“Dat deed ik toen ik acht was: zwemmen”, dacht ik toen een vriendin terloops half augustus zei: “ik ga zo nog even het water in bij het stadsstrand.” Sinds dat moment lig ik drie à vier keer in de week in het Oosterhamrikkanaal. Ik heb een bloedhekel aan sport, maar buiten zwemmen is geen sport. Het is meditatie, natuur en de wereld uit een heel ander perspectief bekijken.

Ik zag liggend in het water een reiger met een scheef oog naar me kijken. Vier jonge veel te laat geboren eendjes die nieuwsgierig naar me toe zwommen. Visjes die boven het water uitsprongen en afgelopen maandag vloog er een ijsvogel langs mijn hoofd verderop de rietkraag in.

Op de terugweg heb ik, vanuit het water, zicht op zowel de Nieuwe Kerk als de Martinitoren en dat is passend. Zwemmen is meer kerk dan sport voor mij. De man zegt dat ik minder zucht. Het is al oktober en het water wordt venijnig koud. Dus als u straks twee veertigers in een wetsuit in het kanaal ziet liggen, dan zijn wij dat. Het voelt te goed om op te geven, alleen omdat het toevallig al herfst is!

– Marieke Laauwen

U had nog een Zomerdagje van mij tegoed. Twee weken geleden wist ik het even niet. Het weer was grijs, ik was alweer een aantal weken aan het werk en er was nog geen uitzicht op het moment dat ik weer naar kantoor kon. (Dat is er overigens nog steeds niet.) Daar zat ik, weer een dag aan de achterkamertafel achter mijn laptop. ‘Waar doe ik het voor?’, vroeg ik me af. Teksten produceren voor een website en nieuwsbrieven, waarvan het de vraag is of ze wel gelezen worden. Hoe lang nog? Een Zomerdagje moet opbeurend zijn, een hart onder de riem. Het gaat dus niet over een grijze straat en een eenzame ambtenaar achter zijn laptop. Het Zomerdagje bleef achterwege…

Kort daarna was de eerste Martinidienst van het seizoen, de eerste live in de kerk, op anderhalve meter afstand. De lezing was uit 1 Koningen, waar God Salomo in een droom verschijnt. “Vraag wat je wilt en ik geef het je”, zegt God. Salomo antwoordt bescheiden: “Ik ben nog zo jong en ik heb geen ervaring. Geef mij wijsheid.” Ik moest denken aan de woorden van Marianne Williamson uit ‘Onze diepste angst’ tijdens de inauguratie van Nelson Mandela: “We vragen onszelf af: wie ben ik om briljant, slim, talentvol en prachtig te zijn”.

Ik zat weer even achter de laptop. Wie ben ik? Ik werk alleen aan mijn achterkamertafel voor een grote organisatie in een kleine provincie in een klein land. Wat draag ik eigenlijk bij aan deze wereld? Ik vind geen medicijn tegen corona, want ik ben geen arts. Ik houd de economische crisis niet tegen en ik kan de vluchtelingencrisis niet oplossen. Ik schrijf af en toe een stukje en steek daarmee iemand een hart onder de riem. Dat is het dan.

“Je bent een kind van God”, zegt Marianne Williamson. “Je dient de wereld niet met valse bescheidenheid. (…) We zijn allemaal bedoeld om te stralen, zoals kinderen dat doen. We zijn geboren om de glorie van God die in ons is tot uitdrukking te brengen. Dit is niet slechts weggelegd voor een enkeling van ons, maar voor ons allen. Als we ons eigen licht laten schijnen, geven we onbewust anderen de vrijheid dit ook te doen. Wanneer we bevrijd zijn van onze angst, zal onze aanwezigheid automatisch anderen bevrijden.”

We zijn er allemaal om de glorie van God tot uitdrukking te brengen, we moeten allemaal ons eigen licht laten schijnen. Ik lees dat als: al onze kleine lichtjes vormen één keten van licht. Al die eenlingen achter hun laptop vormen één netwerk. Ik ben niet de enige: achter een ander raam zit ook iemand te typen. Het is een troostende gedachte dat we allemaal in het klein onze bijdrage aan de wereld leveren, ook al is die soms bescheiden. En ook fijn om je te realiseren dat de grote koning Salomo ook zijn twijfels kende.

Onze diepste angst – Marianne Williamson

Onze diepste angst is niet dat we onvolmaakt zijn.
Onze diepste angst is dat we immens krachtig zijn.

Het is ons licht, niet ons duister dat ons het meest beangstigt.
We vragen onszelf af:
Wie ben ik, om briljant, slim, talentvol en prachtig te zijn?

Maar waarom niet?! Je bent een kind van God.
Je dient de wereld niet met valse bescheidenheid.

Er is niets verhevens in jezelf klein te maken,
zodat andere mensen zich niet onzeker zullen voelen.

We zijn allemaal bedoeld om te stralen, zoals kinderen dat doen.
We zijn geboren om de glorie van God, die in ons is, tot uitdrukking te brengen.
Dit is niet slechts weggelegd voor een enkeling van ons,
maar voor ons allen.

Als we ons eigen licht laten schijnen,
geven we onbewust anderen de vrijheid dit ook te doen.

– Tim Smid