De periode van Kerst en Advent ligt alweer even achter ons, maar ik wil er in dit Winterdagje toch graag nog even op terugblikken. Wij hebben hier thuis namelijk een bijzondere advent achter de rug. 25 December is de dag waar we de bevalling van Maria, de moeder van God herdenken. Mijn eigen vrouw Sofieke was niet veel later uitgerekend. Daarmee viel bij ons thuis de verwachting van ons kind en de verwachting van het kind van Maria bijna helemaal samen. Het kerkelijk jaar en de gewone tijd vielen over elkaar heen.

Dit had tot gevolg dat ik Advent met geheel andere ogen heb bekeken. Soms moet je blijkbaar dingen meemaken voordat je weet waar het over gaat. Voor het eerst realiseerde ik mij namelijk dat Advent gaat over de verwachting van een kind. Het zou een geval van beroepsdeformatie kunnen zijn, maar Advent was voor mij altijd een soort theologisch of spiritueel idee. God komt naar zijn wereld, de redder komt er aan, Immanuel, God met ons, zulke dingen.

Voor het eerst realiseerde ik mij dat we in de kerk echt uitzien naar een kind, en dat God door een kind de wereld redt. Het is natuurlijk een bekend theologisch idee dat God door het kleine, kwetsbare en schijnbaar machteloze de wereld redt. Voorbeelden te over. Psalm 8 zingt al over de kracht die God haalt uit het huilen van baby’s. Samuël die de kleine herdersjongen David moet zalven, Gideon met z’n kleine bende, Jericho waar enkel omheen gelopen wordt, het Koninkrijk van God dat vergeleken wordt met kleine zaadjes in de grond. Knipper één keer met je ogen en je mist het.

Dat doet mij sterk vermoeden dat Gods redding van zijn wereld uit onverwachte hoek komt. Van een kant waar we het voor ’t laatst verwachten, waar we zomaar overheen kijken. Het maakt me nieuwsgierig en ook wel hoopvol. Want ik hou er dus rekening mee dat ik allerlei signalen van Gods redding niet meekrijg, terwijl ze er al lang zijn. Zoals iemand pas in een detective zei: ‘je zoekt naar bewijs, maar je mist alle aanwijzingen’.

– Arjen Zijderveld

Na vier jaar is er nu toch echt een eind gekomen aan het presidentschap van Donald Trump en mag Joe Biden zich de 46e president van de Verenigde Staten noemen. Vorige week woensdag werd hij geïnaugureerd en dat ging op zijn Amerikaans met veel vlagvertoon, grote woorden en symboliek. Opvallend genoeg was de nieuwe president niet degene die de show stal maar een aantal ambitieuze vrouwen.

De extravagante popartieste Lady Gaga zong het volkslied, de jonge Afro-Amerikaanse dichteres Amanda Gorman droeg het gedicht ‘The hill we climb’ voor en de van oorsprong Latijns-Amerikaanse zangeres Jennifer Lopez zong ‘This land is your land’. Vooral de dichteres maakte indruk. Als kind had ze een spraakgebrek en nu gaf ze een zelfverzekerd optreden in een opvallende gele jas, een rode band in haar haar en een ring in de vorm van een vogelkooi, verwijzend naar het boek ‘Ik weet waarom gekooide vogels zingen’ van Maya Angelou. In haar gedicht gaf ze aan zodra ze oud genoeg was president te willen worden.

Lady Gaga staat bekend als symbool voor de lgbti-gemeenschap. In het nummer ‘Born this way’ zingt ze: “I’m beautiful in my way, cause God makes no mistakes, I’m on the right track baby, I was born this way.” Op de trappen van het Capitool eist ze haar plek op in een extravagante rode jurk en geeft ze uit volle borst een musicalachtige draai aan het Amerikaanse volkslied. De Latina Jennifer Lopez zingt heel symbolisch ‘This land is your land’ en eindigt haar optreden in het Spaans met ‘Libertad y justicia para todos’, vrijheid en gelijkheid voor iedereen.

Een dergelijke bombastische show bij het aantreden van een nieuw kabinet of de inhuldiging van een nieuwe koning of koningin kunnen we ons in Nederland niet voorstellen. Denk je Trijntje Oosterhuis in die in een opzichtige jurk het Wilhelmus zingt of een dichteres die grote woorden spreekt over een heuvel die beklommen moet worden, over de buik van een beest die we overleefden of grazige weiden die voor ons liggen. Onze nieuwe Dichter des Vaderlands Lieke Marsman noemt zich de stem van het dorre hout en dicht over onze Hollandse rookworst die nep is…

Toch lijkt me een beetje bombast wel gerechtvaardigd na vier jaar de lompheid van Trump. Zwarte mensen, Mexicanen en homo’s werden beledigd, honderdduizenden Amerikanen stierven aan corona en extremistische nationalisten bestormden het symbool van de Amerikaanse democratie, aangemoedigd door hun president. Als de rust dan weer is teruggekeerd en er weer een normale president is met respect voor alle Amerikanen, dan mag dat gevierd worden, uit volle borst. Zoals Jennifer Lopez het zei: “Let’s get loud!”

– Tim Smid

Ontmoeting in de zon

Ik was van plan om het hier niet meer over zwemmen te hebben. Dat heb ik al gedaan en er zijn echt meer lichtpuntjes in het leven dan dat. Zo mocht ik gisteren het buurmeisje helpen met haar groep 3 schoolwerk en eten we dagelijks versgebakken brood bij de lunch. Daar zit denk ik wel iets interessants. Met schoolwerk helpen is genieten en een cadeautje omdat ik het niet iedere dag hoef te doen en zwemmen en broodbakken zijn zegeningen omdat ik het met regelmaat doe. Zonder dat ik hoef te beslissen of ik ze doe. Op maandag, woensdag en vrijdag trekken een vriendin en ik een wetsuit aan, fietsen naar het kanaal en trekken een baantje. Soms bekijken we verschillende tinten grijs, soms ligt er ijs en soms moeten we rugzwemmen omdat de wolkjes in blauwe lucht zo mooi roze zijn. Zo’n ochtend was het vandaag. Op de terugweg nam ik met mijn klotsende zwemschoenen nog aan toch de loopbrug om de zon op de foto te zetten. Dat is nou eenmaal ook iets dat ik doe.

Voor één keer was ik niet de enige. Er stond een jongeman te kijken en te fotograferen op een manier die ik herkende. En we hadden een gesprekje. Over de zon en hoe die je ziel oplaadt en hoe je daardoor het gevoel krijgt dat corona ooit voorbij zal gaan. Over het water waar hij eigenlijk wel in zou willen duiken, waarop ik uitleg dat ik er net uitkom. We moeten lachen en dan realiseer ik me dat ik dit dus ook mis. Een mooi gesprek met een vreemde over wat je beweegt, waarin je soms net wat kwetsbaarder bent dan met bekenden. Juist, omdat je elkaar niet kent. Dus toen deze vreemde, die ik echt even ontmoet had, vroeg: “Mag ik een foto met u maken om dit te onthouden mevrouw”, zei ik ja. Want ik wilde dit ook onthouden. En daarom leest u er nu over.

– Marieke Laauwen

Rapper en zanger Typhoon schreef het Kerstgedicht 2020 in opdracht van Trouw. Het draagt de titel ‘Voorloper van vrede’, het is een inspirerende tekst die ik graag mee neem het nieuwe jaar in! De bestorming van het Capitool staat nog op ons netvlies, mensen die woedend en overtuigd van eigen gelijk de ramen inslaan. Zijn gedicht verbeeldt een contrast, het wil ons juist in een sfeer van verbinding, contact en saamhorigheid brengen.

Wanneer het voordeel van de twijfel ontbreekt, wanneer er absolute waarheden gaan gelden, dan wordt het gevaarlijk. Automaten twijfelen niet, mensen wel. Twijfel als de kunst om vragen te durven stellen bij wat je zeker denkt te weten… zou het ook anders kunnen, is er een andere kijk mogelijk? Dat doet een kunstenaar, in dit geval een dichter. De woorden van Typhoon raken mij omdat ze ruimte en tijd scheppen in alle onrust en verwarring die je kan overvallen. Hij brengt ons in zijn verbeelding naar een open veld, daar waait alleen de wind die ons zijn geheim vertelt: ‘Het voordeel van de twijfel is de voorloper van vrede’.

Voorloper van Vrede

Hey,
Hoe gaat het met je?
Kom even op adem.
We hoeven niets om thuis te zijn.
Geen plus of min, geen stellingname

Weet je nog? Tijd.
Momenten van open handen in elkaar gegrepen
die zich alleen ballen tot een vuist om sleutels door te geven.

Hier,
van mij,
voor jou.

Wees voorzichtig, maar kom binnen.
Laat dezelfde voet, waarop je door wilt gaan,
rusten.
Kom kijken zonder te willen.

Hier zijn we dan.
Alleen nog een restje deurklink in de hand.
In een open veld.
Geen muren, scharnieren of barrières,
alleen de wind die ons zijn geheim vertelt:

“Langer kijken doet ontmoeten,
ontvankelijkheid boven rede.
Het voordeel van de twijfel
is de voorloper van vrede.” (Typhoon)

– Matty Metzlar

Zegen!

Woorden doen er toe. Dat bedoel ik zo letterlijk mogelijk. Woorden hebben altijd invloed, veranderen altijd iets aan de werkelijkheid, doen dingen. Theologisch gezegd: woorden hebben scheppende kracht. God spreekt dat er licht moet zijn, en er is licht (Genesis 1:3). Johannes pakt dit thema op in het begin van zijn evangelie; alles is ontstaan door het Woord.

God is niet de enige die spreekt, niet de enige die schept. Wij kunnen er ook wat van.

Woorden doen er toe. Daarom maakt het veel uit wat we zeggen en hoe we het zeggen. Spreken is scheppen, maar wat schep je? De gure wind van de agressieve taal op sociale media, de verloedering in het parlementaire debat, het brengt iets tot leven dat er voorheen niet was.

We hebben afgelopen week kunnen zien wat er gebeurt na vier jaar schaamteloos liegen. Je kunt daar niet zomaar je schouders over ophalen en denken ‘laat de gek begaan’. Er wordt namelijk ondertussen een parallelle werkelijkheid geschapen waar angst, woede en walging groeien en bloeien. Afgelopen week werden de giftige distels zichtbaar die al jaren geleden zijn ingezaaid.

Taal is nooit onschuldig. Toen ik vroeger als kind op het schoolplein werd uitgescholden was mijn verdediging: ‘schelden doet toch geen pijn, piskonijn’. Met andere woorden, mij raak je niet met je woorden. Maar ik wist wel beter. Schelden doet wel degelijk pijn, en daarom scheld je terug.

Psalm 12 is zich bewust van de impact van woorden. Het gaat in dit lied over tuig en schurken. Wat ze doen? Liegen en grootspraak houden. Hier tegenover staat het woord van de Heer: puur, als zilver in de smeltkroes, zevenmaal gezuiverd door de klei. Edelmetaal zandstralen, zo zuiver.

De naam Benedictus betekent de gezegende. Letterlijk betekent bene-dicere goed-spreken. Zegenen is dus goede woorden zeggen. Als je een kaartje stuurt, met goede woorden, dan zegen je. Je helpt God zo in het voltooien van Zijn schepping. Je schept namelijk iets nieuws door goede woorden te zaaien.

Als je een compliment maakt, dan zegen je.
Als je hoopvolle woorden spreekt, dan zegen je.
Als je onrecht benoemt dan zegen je.
Als je lieve woorden fluistert, dan zegen je.
Als je voor je naasten en de wereld bidt, dan zegen je.
Goede woorden zeggen is het tegengif dat het vergif van kwade woorden tenietdoet.

Wanneer we ons machteloos voelen, dan kun je altijd nog gaan zegenen.

Spreken is een oerkracht waar we voorzichtig mee moeten zijn. Het is zaad dat vroeg of laat op komt. Lastig voor mensen die werken in de kerk en dan ook nog eens een protestantse kerk. Want o, wat praten we graag en wat is het woord ons dierbaar. Maar het spreekwoord zegt niet voor niets: spreken is zilver, zwijgen is goud. Zwijgen is goud, dat klinkt goed in Groningen.

– Arjen Zijderveld