De viering van Paasmorgen

Nadat we in de viering van de Paasnacht (zaterdag 16 april om 23:00 uur) hebben meegemaakt dat het duister van de nacht in de Martinikerk werd doorbroken door het licht van de nieuwe paaskaars, zet de vreugde van Pasen zich voort in de viering van Paasmorgen. Pasen is het feest van bevrijding en opstanding, het feest waarin we mogen vieren dat het Leven sterker is dan de dood. En tegelijk is Pasen een oproep tot een opstandig leven: sta op tegen de doodsmachten in jezelf en om ons heen.

Voorganger in de viering van Paasmorgen, zondag 17 april 2022 om 11:30 uur, is Jaap Goorhuis. Met medewerking van de Cantores Sancti Martini onder leiding van Leo van Noppen. Organist: Pieter Pilon.

► Download hier alvast de liturgie.

► Wil je liever de dienst vanuit huis meemaken, volg dan de livestream zondag om 11:30 uur of bekijk de dienst op een later moment via het Kerkdienst-gemist kanaal van de Protestantse Wijkgemeente.

Collecte: Iedereen kan bijdragen aan de collecte door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Vluchtelingen uit Oekraine” (zet geen trema op de i). Dit diaconale doel is dus gewijzigd ten opzichte van het in de liturgie vermelde doel Chavah. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Aanwezigen in de kerk hebben de mogelijkheid contant bij te dragen aan de collecte, maar als je liever per bankoverschrijving bijdraagt dan kan dat uiteraard ook. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.

Palmzondag 2022

Op Palmzondag wordt zoals gebruikelijk aandacht besteed aan de intocht van Jezus in Jeruzalem, in de aanloop naar het Paasfeest. De bevolking van de stad zwaait hem enthousiast toe met palmtakken, als ware hij een koning die een vorstelijk onthaal verdient. Maar de houding die Jezus zelf laat zien is een heel andere: hij gaat niet als een vorst hoog te paard, maar is nederig gezeten op een jong ezeltje. Zoals Paulus later schrijft in zijn brief aan de christelijke gemeente in Filippi: “Hij, die de gestalte van God had (…) deed afstand van zijn positie en nam de gestalte aan van een dienaar. Hij werd gelijk aan de mensen, en als mens verschenen heeft Hij zich vernederd en werd gehoorzaam tot in de dood – de dood aan het kruis”.

Van harte welkom in de Martinidienst op Palmzondag 10 april 2022 om 11:30 uur. Voorganger in deze viering is Feike Volbeda. Met orgelspel van Henk de Vries en voorzang van Bert Ballast en Hans van der Veen. Traditiegetrouw mogen de kinderen tijdens de kindernevendienst vrolijk versierde palmpasenstokken maken.

► Download hier alvast de liturgie.

► Wil je liever de dienst vanuit huis meemaken, volg dan de livestream zondag om 11:30 uur of bekijk de dienst op een later moment via het Kerkdienst-gemist kanaal van de Protestantse Wijkgemeente.

Collecte: Iedereen kan bijdragen aan de collecte door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Het Groninger Landschap”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Aanwezigen in de kerk hebben de mogelijkheid contant bij te dragen aan de collecte, maar als je liever per bankoverschrijving bijdraagt dan kan dat uiteraard ook. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.

Noteer ook alvast de diensten tijdens de Stille Week en de viering van Eerste Paasdag:

  • 14 april om 19:30 uur: Witte Donderdag (Martinikerk; Youtube)
  • 15 april om 19:30 uur: Goede Vrijdag (Nieuwe Kerk; Kerkomroep)
  • 16 april om 22:00 uur: Paaswake (Nieuwe Kerk; Kerkomroep)
  • 16 april om 23:00 uur: Paasnacht (Martinikerk; Youtube)
  • 17 april om 11:30 uur: Eerste Paasdag (Martinikerk; Kerkdienstgemist)

Vriendschap voor het leven

In Johannes 15 lezen we over een kort maar emotioneel onderhoud tussen Jezus en zijn discipelen. Jezus noemt hen, uit de grond van zijn hart, zijn vrienden. En hij draagt hen op elkaar lief te hebben, zoals hij zelf deze discipelen, volgelingen die hij als zijn vrienden heeft uitgekozen, liefgehad heeft. De verhouding tussen vrienden onderling is echt wezenlijk anders, beter en ook vreugdevoller, dan de verhouding tussen een slaaf en zijn meester. Dat onderscheid wil Jezus expliciet benoemen, wanneer hij zijn ‘gebod van de liefde’ uitspreekt. Er is geen grotere liefde dan je leven te geven voor je vrienden. Zoals ook in het Oudtestamentische verhaal (1 Samuël 20) de ‘best friends forever’ Jonathan en David hun vriendschapsverbond met een eed bekrachtigden.

Vriendschap en liefde, deze twee zeer nauw aan elkaar verwante begrippen, daar hebben we het over in de Martinidienst van zondag 3 april 2022 om 11:30 uur. Als gastvoorganger is Bert Altena in ons midden. De gemeentezang wordt ondersteund door Jeannette de Bock en Maarten van Damme. In de liturgie staat Eeuwe Zijlstra vermeld als organist, maar hij laat zich ditmaal vervangen door Jan de Roos.

► Download hier alvast de liturgie.

► Wil je liever de dienst vanuit huis meemaken, volg dan de livestream zondag om 11:30 uur via het Kerkdienst-gemist kanaal van de Protestantse Wijkgemeente. (Update: helaas is de beeldregistratie dit keer mislukt, daarom kun je de geluidsregistratie van de dienst terugluisteren via Dropbox. De tekst van de overweging staat, behalve op Dropbox, ook op Bert Altena’s eigen website.)

Collecte: Iedereen kan bijdragen aan de collecte door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Appie’s Minimacamping”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Aanwezigen in de kerk hebben de mogelijkheid contant bij te dragen aan de collecte, maar als je liever per bankoverschrijving bijdraagt dan kan dat uiteraard ook. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.

Vreugde over de teruggekeerde zoon

Midden in de vastentijd, op de vierde zondag van de veertigdagentijd voorafgaand aan Pasen, schijnt het licht van Pasen al een beetje door het donkere paars (de kleur van bezinning en berouw) heen. Deze zondag, soms aangeduid als “Klein Pasen”, heeft dan ook vaak niet paars maar roze als liturgische kleur (‘roze zondag’). De naam van deze zondag is Laetare, “Verheug u!”, en die vreugde klinkt al in het zingen van Psalm 122 waarmee we de viering van zondag 27 maart in gang zetten.

Centraal staat in deze viering de gelijkenis uit het Evangelie van Lucas over de terugkeer van de verloren zoon. De zoon die, anders dan zijn oudere broer, zijn deel van de erfenis al vroegtijdig van zijn vader had opgeëist en dat geld er in korte tijd doorheen heeft gejaagd. En die, vol berouw over de verkeerde keuzes die hij gemaakt heeft, toch de stap weer durft te zetten, terug naar zijn familie en naar zijn vader. De vader die, ondanks alles, in staat is zijn zoon te vergeven voor wat er misging, en uit vreugde over de terugkeer van de zoon een uitgebreid feestmaal laat aanrichten.

Van harte welkom in de Martinidienst op zondag 27 maart 2022 om 11:30 uur, met voorganger Tiemo Meijlink. Het orgel van de Martinikerk wordt bespeeld door Jan de Roos. Met medewerking van de Cantores Sancti Martini onder leiding van Leo van Noppen.

► Download hier alvast de liturgie.

► Wil je liever de dienst vanuit huis meemaken, volg dan de livestream zondag om 11:30 uur of bekijk de dienst op een later moment via het Kerkdienst-gemist kanaal van de Protestantse Wijkgemeente.

Collecte: Iedereen kan bijdragen aan de collecte door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Wereld Natuur Fonds”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Aanwezigen in de kerk hebben de mogelijkheid contant bij te dragen aan de collecte, maar als je liever per bankoverschrijving bijdraagt dan kan dat uiteraard ook. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.

Voor alles is een tijd

Bekende woorden uit Prediker 3. Er is een tijd om te baren en een tijd om te sterven. Er is een tijd om te planten en een tijd om te rooien. Ook volgend jaar is er nog wel tijd om de vijgenboom om te hakken, als hij dan nog steeds geen vruchten voortbrengt, er is geen haast bij om dat nu al te doen, volgens de gelijkenis uit Lucas 13:6-9.

Er is een tijd om te doden en een tijd om te helen. Een tijd om af te breken en een tijd om op te bouwen.

Er is een tijd om lief te hebben en een tijd om te haten. Er is een tijd voor oorlog en een tijd voor vrede. Ook vrede voor Oekraïne, en laten we hopen en bidden dat het niet onnodig lang duurt voordat het zover is.

Ondertussen bent u van harte welkom in de Martinidienst van zondag 20 maart om 11:30 uur in de Groninger Martinikerk. Voorganger is Heleen Maat. De gemeentezang wordt vocaal ondersteund door Joke Bulthuis en Ton Tromp; het orgel wordt bespeeld door Henk de Vries.

► Download hier alvast de liturgie.

► Wil je liever de dienst vanuit huis meemaken, volg dan de livestream zondag om 11:30 uur of bekijk de dienst op een later moment via het Kerkdienst-gemist kanaal van de Protestantse Wijkgemeente.

Collecte: Iedereen kan bijdragen aan de collecte door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Humanitas Maatjesproject”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Aanwezigen in de kerk hebben de mogelijkheid contant bij te dragen aan de collecte, maar als je liever per bankoverschrijving bijdraagt dan kan dat uiteraard ook. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.

Gedenk uw barmhartigheid

Gedenk uw barmhartigheid, Reminiscere in het Latijn, is de naam van de tweede zondag in de Veertigdagentijd, de periode van voorbereiding op Pasen. De liturgische kleur van de zondagen in de Veertigdagenheid is paars: een kleur die staat voor ingetogenheid en bedachtzaamheid over wie wij zijn, in ons tekort en in ons tegoed.

Twee van de Bijbellezingen voor deze zondag spelen zich af op een hoge berg, en die plaatsaanduiding wijst er in Bijbelse taal altijd op dat er iets bijzonders aan de hand is. In het verhaal uit Exodus ontvangt Mozes op de berg Sinaï van God de Tien Geboden, die hij op twee stenen platen schrijft om die vervolgens mee te nemen, onbewust met een bepaalde glans op zijn gezicht, de berg af en terug naar zijn volksgenoten. De Evangelielezing uit Lucas gaat over de verheerlijking op de berg. Als Jezus drie van zijn volgelingen (Petrus, Jakobus en Johannes) meeneemt een hoge berg op, zijn deze drie daar getuige van een wonderlijke ontmoeting tussen Jezus, Mozes en Elia. Een tafereel dat zich afspeelt in het helderste witte licht. Petrus wil dit moment langer kunnen vasthouden en biedt aan om daar bovenop die berg drie tenten op te slaan, één voor Jezus, één voor Mozes en één voor Elia, maar dat is kennelijk niet de bedoeling.

Van harte welkom in de Martinidienst op zondag 13 maart 2022 om 11:30 uur. Voorganger is Tiemo Meijlink. Met medewerking van de Cantores Sancti Martini onder leiding van Leo van Noppen. Eeuwe Zijlstra bespeelt het orgel.

► Download hier alvast de liturgie.

► Wil je liever de dienst vanuit huis meemaken, volg dan de livestream zondag om 11:30 uur of bekijk de dienst op een later moment via het Kerkdienst-gemist kanaal van de Protestantse Wijkgemeente.

Collecte: Iedereen kan bijdragen aan de collecte door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Kerk in Actie (Oekraïne)”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Aanwezigen in de kerk hebben de mogelijkheid contant bij te dragen aan de collecte, maar als je liever per bankoverschrijving bijdraagt dan kan dat uiteraard ook. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.

Splinter en balk; huis op stevig fundament

Stormschade in het Sterrebos, februari 2022

Of de inspiratie nu komt door het stormachtige weer van vorig weekend en de schade die dat heeft veroorzaakt? Waarschijnlijk niet, maar splinters en balken waren er vrij veel te zien. In de gelijkenissen van Jezus, zoals opgetekend in Lucas 6, komen ze toch in een heel andere betekenis aan de orde. Wanneer Jezus het heeft over de splinter in andermans oog, die je pas kunt helpen verwijderen als je zelf scherp kunt zien, als je de balk uit je eigen oog eerst hebt weggehaald, bedoelt hij zoiets als: kijk eerst eens goed naar jezelf voordat je over een ander oordeelt. Jezus gebruikt meer beeldspraak in zijn gelijkenissen: een goede boom brengt geen slechte vruchten voort, en omgekeerd. En: wie verstandig is en de woorden van Jezus ter harte neemt, die lijkt op iemand die zijn huis stevig gefundeerd op rotsgrond bouwt, niet op los zand waar het de eerste de beste storm niet overleeft.

Wees welkom in de Martinidienst op zondag 27 februari met als voorganger Hilde Boekeloo. Met medewerking van de Cantores Sancti Martini onder leiding van Leo van Noppen en organist Henk de Vries.

► Download hier alvast de liturgie.

► Vanwege de recente versoepelingen van de coronaregels is aanmelden vooraf niet meer nodig, dus kom gewoon zondagochtend naar de Martinikerk! Wil je toch liever de dienst vanuit huis meemaken, volg dan de livestream zondag om 11:30 uur of bekijk de dienst op een later moment via het Kerkdienst-gemist kanaal van de Protestantse Wijkgemeente.

Collecte: Iedereen kan bijdragen aan de collecte door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Stichting Exodus”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Aanwezigen in de kerk hebben de mogelijkheid contant bij te dragen aan de collecte, maar als je liever per bankoverschrijving bijdraagt dan kan dat uiteraard ook. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.

’s Middags om 17:00 uur is er in de Martinikerk nog een vesper, de eerste van een vierdelige serie getiteld “Uit de kunst”, met hierin aandacht voor de link tussen bijbelverhalen en beeldende kunst. Ditmaal: De Tuin der Lusten van Jheronimus Bosch. Meer informatie: Schoonheid met een Ziel.

Bijzondere ontmoetingen

Hoe een bijzondere ontmoeting vaak ook tot iets moois kan leiden, een bijzondere wending in iemands leven. Daarvan komen twee voorbeelden ter sprake in de Martinidienst van zondag 20 februari. Allereerst het verhaal over Zacheüs, tollenaar van beroep. Tollenaars stonden bij het volk in een slecht aanzien, aangezien de uitoefening van hun beroep vaak niet al te eerlijk verliep. Maar deze Zacheüs was zich bewust van wat hij niet goed deed, had de wil om zijn leven te beteren, en was bovenal nieuwsgierig naar de persoon van Jezus. Klein van stuk als hij was, klom hij in een vijgenboom, vanwaar hij naar beneden geroepen wordt door Jezus die zich bij hem thuis uitnodigt. De goedwillende houding van Zacheüs wordt door Jezus beantwoord: “de Mensenzoon is gekomen om te zoeken en te redden wat verloren was”.

Over de andere ontmoeting lezen we in het boek Handelingen. Een man uit Ethiopië, die een hoge functie aan het hof bekleedt als schatkistbewaarder van de koningin van Ethiopië, kruist het pad van de apostel Filippus. De Ethiopiër is op de terugreis van Jeruzalem en leest onderweg met grote belangstelling in een boekrol van de profeet Jesaja. Omdat hij niet alles begrijpt wat hij leest, nodigt hij Filippus uit om naast hem in de reiswagen te komen zitten en uitleg te geven over de tekst. De ontmoeting leidt ertoe dat de Ethiopiër zich door Filippus laat dopen.

Van harte welkom in de Martinidienst op zondag 20 februari 2022 om 11:30 uur in de Martinikerk te Groningen. Als gastvoorganger in ons midden is Ivo de Jong. De zang wordt verzorgd door een gelegenheidskwartet: Bert Ballast, Martin de Bruijn, Maarten van Damme en Stineke Haas, begeleid op de vleugel door Jan de Roos.

► Download hier alvast de liturgie.

► Vanwege de recente versoepelingen van de coronaregels is aanmelden vooraf niet meer nodig, dus kom gewoon zondagochtend naar de Martinikerk! Wil je toch liever de dienst vanuit huis meemaken, volg dan de livestream zondag om 11:30 uur of bekijk de dienst op een later moment via het Kerkdienst-gemist kanaal van de Protestantse Wijkgemeente.

Collecte: Iedereen kan bijdragen aan de collecte door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Het Groninger Landschap”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Aanwezigen in de kerk hebben de mogelijkheid contant bij te dragen aan de collecte, maar als je liever per bankoverschrijving bijdraagt dan kan dat uiteraard ook. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.

Gelijke beloning

In de Martinidienst van zondag 13 februari komt de gelijkenis aan de orde over de dagloners in de wijngaard. Aan het eind van de werkdag kiest de landheer kiest ervoor de arbeiders, die alleen het laatste uur gewerkt hebben, dezelfde beloning te geven als hen die al vanaf de vroege ochtend aan de slag waren. Is dat een rechtvaardige keuze? Het weerspiegelt in elk geval het profetenwoord uit Jeremia 17 vers 10: “Ik, de Heer, ben het (…) die ieder naar zijn levenswandel beloont, aan ieder geeft wat hij verdient”.

Van harte welkom in deze viering in de Martinikerk te Groningen, zondag 13 februari 2022 om 11:30 uur. Voorganger is Jasja Nottelman. De zang wordt verzorgd door een gelegenheidstrio bestaande uit Jeannette de Bock, Lysbet de Vries en Dorine Wijmenga, muzikaal bijgestaan door Eeuwe Zijlstra.

Wil je de viering bijwonen, vergeet dan niet je vooraf aan te melden, uiterlijk zaterdag om 20:00 uur, via het registratieformulier. De contactgegevens worden niet langer bewaard dan strikt noodzakelijk. De link staat ook onderaan op de pagina met corona-huisregels.

► Download hier alvast de liturgie.

► Naast de mogelijkheid de dienst persoonlijk bij te wonen, kun je deze ook online meevieren. Volg de livestream zondag om 11:30 uur of bekijk de dienst op een later moment via het Kerkdienst-gemist kanaal van de Protestantse Wijkgemeente.

Collecte: Iedereen kan bijdragen aan de collecte door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Humanitas Maatjesproject”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Aanwezigen in de kerk hebben de mogelijkheid contant bij te dragen aan de collecte, maar als je liever per bankoverschrijving bijdraagt dan kan dat uiteraard ook. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.

Geroepen om Jezus te volgen

In de Martinidienst van zondag 6 februari 2022 besteden we aandacht aan een bekend roepingsverhaal uit Lucas. Jezus spoort een paar vissers aan hun netten uit te werpen. En hoewel ze de nacht ervoor met veel inspanning nauwelijks iets gevangen hadden, levert het ze nu een royale vangst op. Vervolgens roept hij de mannen op om met hem mee te gaan, en hun leven een heel nieuwe wending te geven. “Laat je vissersboten en je netten achter, en ga met mij mee. Jullie zijn vissers, maar ik kan zorgen dat jullie vissers van mensen worden, dat jullie samen met mij mensen proberen te winnen, mensen proberen ontvankelijk te maken voor de goede boodschap van Gods liefde.”

Een viering met voorganger Ynte de Groot, met medewerking van de Cantores Sancti Martini onder leiding van Leo van Noppen en orgelspel van Jan de Roos.

Wil je de viering bijwonen, vergeet dan niet je vooraf aan te melden, uiterlijk zaterdag om 20:00 uur, via het registratieformulier. De contactgegevens worden niet langer bewaard dan strikt noodzakelijk. De link staat ook onderaan op de pagina met corona-huisregels.

► Download hier alvast de liturgie.

► Naast de mogelijkheid de dienst persoonlijk bij te wonen, kun je deze ook online meevieren. Volg de livestream zondag om 11:30 uur of bekijk de dienst op een later moment via het Kerkdienst-gemist kanaal van de Protestantse Wijkgemeente.

Collecte: Iedereen kan bijdragen aan de collecte door een bedrag over te maken op rekeningnummer NL27 RABO 0136784798 t.n.v. Stichting GSp, onder vermelding van “instandhouding Martinidiensten”. Of op hetzelfde rekeningnummer, onder vermelding van “diaconale collecte: Chavah”. Wil je aan beide collectes bijdragen, doe dat dan bij voorkeur met twee aparte overboekingen, elk met de juiste betalingsomschrijving. Aanwezigen in de kerk hebben de mogelijkheid contant bij te dragen aan de collecte, maar als je liever per bankoverschrijving bijdraagt dan kan dat uiteraard ook. Bedankt voor je gift! Meer over giften en fiscale aftrekbaarheid, zie de giftenpagina.